Błędy i herezje #2: Etyka sytuacyjna

Contra doctrinam

Najwyższa Święta Kongregacja Świętego Oficjum 
Instrukcja o „etyce sytuacyjnej”
Do wszystkich ordynariuszy i wykładowców w seminariach, instytutach i tych nauczających na uniwersytetach i w domach zakonnych.
2 lutego 1956 r.

 

Przeciwnie do tradycyjnej doktryny moralnej Kościoła katolickiego i jej zastosowania, zaczął się szerzyć w wielu regionach, nawet pośród katolików, system etyczny, który ogólnie nosi nazwę „etyki sytuacyjnej” i który deklaruje się jako niezależny od zasad obiektywnej etyki (która ostatecznie jest zakorzeniona w samym „bycie”), twierdząc nie tylko, że jest jej równy, ale że ją nawet przewyższa.

Autorzy kierujący się tym systemem utrzymują, że decydującą i ostateczną normą postępowania nie jest właściwy obiektywny porządek, określony przez prawo natury i znany z pewnością z tego prawa, ale pewien wewnętrzny osąd i światło umysłu każdego człowieka, dzięki któremu w konkretnej sytuacji, w jakiej się znajduje, wie, co powinien uczynić.

Dlatego według nich ta ostateczna ludzka decyzja nie jest zastosowaniem obiektywnego prawa do konkretnego przypadku, jak naucza obiektywna etyka przekazana przez wybitnych autorów, stosowaniem obiektywnego prawa do konkretnego przypadku, które jednocześnie uwzględnia i waży zgodnie z zasadami ostrożności poszczególne warunki „sytuacji”, ale bezpośrednio tym wewnętrznym światłem i osądem. Ten sąd, przynajmniej w wielu przypadkach odnoszący się do obiektywnej słuszności i prawdy, ostatecznie nie powinien i nie może być mierzony według żadnej obiektywnej zasady ustanowionej poza człowiekiem i niezależnej od jego subiektywnego przekonania, lecz jest sam w sobie w pełni wystarczający.

Według tych autorów tradycyjna koncepcja „natury ludzkiej” nie jest wystarczająca; należy odwołać się do koncepcji „egzystującej” natury ludzkiej, która pod wieloma względami nie ma absolutnie obiektywnej wartości, ale jedynie wartość względną, a zatem zmienną, być może za wyjątkiem tych kilku elementów i zasad, które odnoszą się do metafizycznej (absolutnej i niezmiennej) natury ludzkiej.

Tę samą zaledwie względną wartość przypisuje się tradycyjnej koncepcji „prawa naturalnego”. Tak więc wiele z tego, co dziś powszechnie uważa się za absolutne postulaty prawa naturalnego, zgodnie z ich poglądami i doktryną opiera się na wyżej wspomnianej koncepcji egzystującej natury i dlatego jest względne i zmienne; zawsze może być dostosowane do każdej sytuacji.

Przyjmując te zasady i wprowadzając je w życie, twierdzą i nauczają, że ludzie są chronieni lub łatwo uwalniani od wielu nierozwiązywalnych konfliktów etycznych, gdy każdy osądza we własnym sumieniu, nie przede wszystkim według obiektywnych praw, ale za pomocą tego wewnętrznego, indywidualnego światła opartego na osobistej intuicji, co musi zrobić w konkretnej sytuacji.

Wiele elementów przedstawionych w tym systemie „etyki sytuacyjnej” zaprzecza obiektywnej prawdzie i nakazom zdrowego rozumu, zdradza ślady relatywizmu i modernizmu oraz oddala się od katolickiej doktryny przekazywanej przez wieki. W wielu swoich twierdzeniach są one podobne do niekatolickich systemów etycznych.

Rozważywszy te sprawy, aby uniknąć niebezpieczeństwa „nowej moralności”, o której mówił papież Pius XII podczas przemówień w dniach 23 marca i 18 kwietnia 1952 r., oraz w celu zachowania czystości i nienaruszalności doktryny katolickiej, ta Najwyższa Święta Kongregacja Świętego Oficjum zakazuje i zabrania nauczania albo aprobowania doktryny „etyki sytuacyjnej” pod jakąkolwiek nazwą na uniwersytetach, w instytutach, seminariach, domach formacji zakonnej albo propagowania jej lub bronienia w książkach, rozprawach, na wykładach, czy to, jak mówią, na konferencjach lub też w jakikolwiek inny sposób.

Z Pałacu Najświętszej Kongregacji Świętego Oficjum w Rzymie, 2 lutego 1956 r.

Kardynał Giuseppe PIZZARDO, biskup Albano, sekretarz

 

Źródła:

Łaciński oryginał: AAS 48 [1956] 144-145.

http://www.vatican.va/archive/aas/documents/AAS-48-1956-ocr.pdf#page=144

Tłumaczenie na język angielski: Peter Hünermann, Helmut Hoping, Robert L. Fastiggi, Anne Englund Nash i Heinrich Denzinger. 2012. Compendium of creeds, definitions, and declarations on matters of faith and morals. San Francisco: Ignatius Press. Uzupełnienia i poprawki: Andrew Guernsey. Za: Rorate Caeli

Tłumaczenie na język polski: Obrona Wiary

 


 

Wspomniane w Instrukcji przemówienia papieża Piusa XII:

Przesłanie radiowe o wychowaniu sumienia z okazji „Dnia Rodziny”, 23 marca 1952 r.

Dyskurs o błędach moralności sytuacyjnej dla uczestników Kongresu Światowej Federacji Młodych Kobiet Katolickich, 18 kwietnia 1952 r.