Błędy i herezje #3: Twierdzenia filozofii działania

Święta Kongregacja Świętego Oficjum

List

Do Najprzewielebniejszego Adolphe Yves-Marie Duparca

Biskupa Quimper

 

Rzym, 1 grudnia 1924 r.

Najdostojniejszy i Najprzewielebniejszy Panie,

Na zgromadzeniu plenarnym Świętej Kongregacji Świętego Oficjum, które odbyło się w ubiegłą środę, 19 listopada, przekazano i dokładnie rozważono następujące twierdzenia, które Wasza Dostojność zadenuncjowała:

1. Abstrakcyjne koncepcje lub idee nie mogą same w sobie w żaden sposób przedstawić, choćby tylko częściowo, prawdziwego i wiernego obrazu rzeczywistości.

2. Rozumowanie oparte na tych koncepcjach nie może też samo w sobie doprowadzić nas do prawdziwej wiedzy o rzeczywistości.

3. Żadne abstrakcyjne twierdzenie nie może być uznane za niezmiennie prawdziwe.

4. W poszukiwaniu prawdy akt intelektu sam w sobie pozbawiony jest jakiejś szczególnej zdolności do jej uchwycenia; nie jest właściwym i unikalnym instrumentem do jej osiągnięcia, lecz ma wartość jedynie jako jeden z elementów, których całość stanowi ludzkie działanie; jest częścią i momentem tego działania, do którego jedynie należy poszukiwanie i posiadanie prawdy.

5. Prawdy nie znajduje się przez żaden jednostkowy akt intelektu, w którym uzgadniana jest z jego przedmiotem, jak uczą scholastycy; prawda zawsze staje się – polega ona na zgodności życia z postępującym w swoim rozwoju rozumieniem, to znaczy polega na nieustannym ruchu, przez który intelekt usiłuje rozwijać i wyjaśnić to, co przynosi doświadczenie, albo czego domaga się działanie: przez to nie stanowi ona tak jak i wszelki postęp niczego trwale ustalonego.

6. Logiczne argumenty za istnieniem Boga, jak również za wiarygodnością religii chrześcijańskiej, same w sobie nie mają żadnej „obiektywnej” wartości; to znaczy, że same w sobie niczego nie dowodzą w sferze rzeczywistej.

7. Nie możemy zdobyć żadnej właściwej prawdy bez uznania istnienia Boga, a nawet Objawienia.

8. Wartość, jaką mogą mieć tego rodzaju argumenty, nie wynika z ich dowodów czy dialektycznej1 siły, lecz z „subiektywnych” wymogów życia i działania, które, aby mogły właściwie ewoluować i pozostać spójnymi, potrzebują tych prawd.

9. Metoda apologetyczna, której punkt wyjścia jest zewnętrzny w stosunku do człowieka – która wychodzi od naturalnego poznania faktów historycznych, o których mówią Święte Księgi, a zwłaszcza Ewangelia, aby drogą rozumowania dojść do uznania nadprzyrodzonego i boskiego charakteru tych faktów, a wreszcie do wniosku opierającego się na tych relacjach, że Bóg jest autorem Objawienia – jest metodą dziecinnej słabości i nie spełnia słusznych wymagań intelektualnych współczesnego umysłu.

10. Cud rozważany wyłącznie sam w sobie, a więc jako fakt dostępny dla zmysłów, który można przypisać tylko mocy Bożej, pomijając jego znaczenie symboliczne i subiektywne potrzeby człowieka, nie stanowi mocnego dowodu Objawienia.

11. Uprawniona praktyka religijna nie jest owocem pewności, jaką człowiek ma co do prawdy, ale jedynym sposobem uzyskania pewności tej prawdy.

12. Nawet po przyjęciu wiary człowiek nie powinien spocząć w dogmatach religijnych i trzymać się ich mocno i niewzruszenie, ale [powinien] zawsze zabiegać o to, by iść naprzód w kierunku głębszej prawdy, nawet ewoluującej w nowe pojęcia i korygować to, w co wierzy.

Najprzewielebniejsi kardynałowie, pełniący wraz z niżej podpisanym urząd inkwizytorów generalnych, po zasięgnięciu rady konsultorów, postanowili odpowiedzieć:

„Przedstawione powyżej twierdzenia przekazane Świętemu Oficjum zostały już zakazane i potępione przez Sobór Watykański i Stolicę Apostolską lub prowadzą do ww. twierdzeń, które zostały już zakazane i potępione”.

Przekazując tę decyzję Waszej Dostojności w celu wypełnienia mojego obowiązku, składam Jej przed Bogiem życzenia wszelkiej pomyślności i szczęścia.

Rafael kard. Merry del Val

Źródło: Actes de S.S. Pie XI : Encycliques, Motu Proprio, Brefs, Allucations, Actes des Dicastéres, etc., T. 2 (Rok 1924), Paryż, 1931, s. 173-176.

Tłumaczenie: Obrona Wiary

Przypisy

  1. Argumentacyjnej, rozumowej – przyp. tłum.